سندروم شوگرن چیست و راه های مراقبت از بیمار مبتلا به این سندرم چگونه است
سندروم شوگرن Sjögren’s syndrome یک اختلال مزمن در سیستم ایمنی بدن است. این بیماری یک بیماری خود ایمنی است، به این معنا که که سیستم دفاعی بدن به اشتباه به بافت ها و سلول های سالم بدن حمله می کند. این اتفاق زمانی رخ می دهد که گلبول های سفید خود به غده های بزاقی (غدد اشک یا سایر غده های برون ریز) حمله می کنند که سبب کاهش میزان ترشح و یا حتی پارگی در غده شود. این اتفاق می تواند باعث خشکی دهان، چشم، پوست، بینی، دستگاه تنفسی فوقانی و واژن شود.
این بیماری با دیگر بیماری های خود ایمنی مانند آتریت روماتوئید، لوپوس آریتماتوز سیستمیک و التهاب مجاری صفراوی همراه است. شوگرن اولیه به تنهایی ابتلاء پیدا می کند اما شوگرن ثانویه همزمان با بیماری های دیگر مانند لوپوس ظاهر می شود. این دو نوع شبیه هم هستند و هر دو هم می توانند جانفرسا باشند. سندروم شوگرن خطرناک است اما با درمان به موقع می توانید از آسیب دیدن بافت های بدن و عوارض دیگر جلوگیری کنید.
علل ابتلا به سندروم شوگرن
علت ابتلا به شوگرن تا حدود زیادی ناشناخته مانده است. مطالعات نشان داده است که ممکن است یک عفونت ویروسی یا باکتریایی عامل این بیماری باشد. البته علت اصلی آن در درجه اول عوامل ژنتیکی و محیطی است. سیستم عصبی یا سیستم غدد درون ریز یا هورمون ساز می تواند در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد.
پراکندگی سندروم شوگرن
بیماران مبتلا به سندروم شوگرن از هر سنی می توانند باشند، اما اکثر افراد بالای ۴۰ سال به این بیماری مبتلا می شوند. ۹۰ درصد بیمارن مبتلا به سندروم شوگرن زن هستند. مردان هم به این بیماری مبتلا می شوند اما کمتر تشخیص داده می شود. ۱/. الی ۴ درصد مردم آمریکا با این بیماری درگیر هستند.
علائم سندروم شوگرن
شایع ترین علامت سندروم شوگرن، عدم توانایی تولید رطوبت و براق برای چشم و دهان به همراه درد مفصل (آرتوروز) است. در بانوان خشکی واژن هم شایع است.
دیگرعلائم سندروم شوگرن:
. پوسیدگی دندان ها و از بین رفتن آنها
. خشکی دهان مداوم
. سرفه خشک مداوم
. مشکلاتی در جویدن و بلعیدن
. صدای خشن یا ضعیف (دورگه)
. سختی تکلم
. تورم غدد بزاق
. برفک دهانی مکرر، عفونت قارچی در دهان
علائم خشکی چشم:
. احساس خارش یا حساسیت در یک یا هر دو چشم در اثر اجسام خارجی مانند خاک یا ماسه
. خستگی چشم و سنگینی پلک
. احساس خارش
. احساس دائمی تحریک در چشم
. خشکی مداوم چشم
. ترشحات مخاطی از چشم
. نور هراسی یا حسایت به نور
. احساس سوزش در چشم
. پلک متورم
. اختلالات در بینایی (تار دیدن)
سیگار کشیدن، سفر هوایی، استفاده از پنکه سقفی یا دستگاه تصفیه هوا و آب هوای طوفانی می توانند این علائم را تشدید کنند.
در برخی موارد، سیستم دفاعی بدن به دیگر قسمت های بدن حمله می کند وعلائم آن:
. خستگی
. گیجی
. درد درعضلات و ماهیچه ها
. صفتی (چوب شدن)، التهاب و درد در مفاصل
. تورم غدد بزاقی که در بین گوش و فک قرار دارند
. نوروپاتی محیطی یا بی حسی و درد گاه به گاه در بازو یا پا
. نوروپاتی بافت های کوچک که با بیوپسی پوست (برداشتن بافت زنده ی پوست برای آزمایش) قابل تشخیص است.
. بیماری ریوی (التهاب نایژک ها، بیماری بینابینی ریه، بیماری کیستیک ریه)
. پدیده رینود که در صدد آن در دستان احساس درد، سرما و بی حسی می کنید
. واسکولیت (التهاب رگ های خونی)
تشخیص سندروم شوگرن
آز آنجا که علائم بیماری شوگرن به دیگر بیماری ها شبیه است، تشخیص آن دشوار است. بیمار ممکن است به دندانپزشکی برای خشکی و پوسیدگی دندان، متخصص زنان برای خشکی واژن، چشم پزشک برای خشکی چشم یا متخصص ریه برای تنگی نفس و سرفه مزمن مراجعه کند.
با معیار های زیر می توان تشخیص دقیق داد که در یک آزمایش بالینی آنها را پیدا میکنید:
. نیاز به استفاده بیش از ۳ بار از قطره اشک مصنوعی در روز
. بیش از ۳ ماه خشکی مداوم دهان و چشم
. شواهدی از خشکی چشم در آزمایشات چشم پزشکی
. اندازه گیری سرعت جریان بزاق
. وجود آنتی بادی های SSB یا SSA در خون
. بیوپسی در لب که التهاب لنفوسیتی کانونی را نشان می دهد.
رژیم غذایی
رژیم مخصوصی برای بیمارن مبتلا به سندروم شوگرن وجود ندارد مگر اینکه پزشک متخصص رژیمی پیشنهاد کند. اما باید از مصرف الکل و غذا های تحریک کننده دهان مانند غذا های تند و اسیدی خودداری کنید. قرص های مکیدنی می تواند به مرطوب نگه داشتن دهان کمک کنند.
برای سهولت بلعیدن غذا می توانید:
. از سس ها چرب و روغن زیتون در غذا های خود استفاده کنید
. همراه غذا نوشیدنی مصرف کنید
. برای نوشیدنی از نی استفاده کنید
. در ساندویج های خود از خیار شور استفاده کنید
. مصرف مایعات را افزایش دهید
بهترین کار این است که یک رژیم غذایی متعادل که شامل میوه جات تازه، سبزیجات باشد و درآن سعی کنید از روغن و شکر های اشباع شده استفاده نکنید. برخی از مواد غذایی مانند شیرین کننده های مصنوعی، واکنش التهابی ایجاد می کنند؛ در نتیجه از مصرف آنها خودداری کنید. سعی کنید یک لیست از مواد غذایی که واکنش التهابی دارند و باعث بدتر شدن علائم می شوند تهیه کنید.
درمان سندروم شوگرن
هدف از درمان شوگرن روان سازی مناطق آسیب دیده و پیشگیری از بروز عوارض است.
برای درمان از راه های زیر استفاده می کنند:
. دارو های تحریک کننده ی بزاق:
پیلوکارپین و سولیمین نمونه هایی از این دارو ها هستند. تاثیر آنها کوتاه مدت است( تنها برای چند ساعت) به همین دلیل باید چند نوبت در روز استفاده شوند.
. بزاق مصنوعی:
جایگزین های بزاق و ژل های پوشاننده ی دهان می توانند خشکی دهان را بر طرف کنند. این دارو ها به شکل اسپری، سواب از پیش عمل آورده شده و مایعات هستند. مصرف این دارو ها در شب موثر تر است زیرا دهان هنگام خواب خشک می شود.
. اشک مصنوعی:
اشک مصنوعی می تواند به روان سازی چشم کمک کند و بدون نیاز به نسخه می توانید آنها را از دارو خانه تهیه کنید. مدل های نسخه ای هم مانند امولسیون چشمی سیکلوسپورین و گلوله های هیدروکسی پروپیل سلولز موجود هستند که نیاز به اشک مصنوعی را کاهش می دهند.
. قطره های چشمی (برای تهیه آنها به نسخه نیاز دارید):
قطره هایی مانند سیکلوسپورین و لیفتیگراست مورد نظر هستند.
. عینک های محافظ رطوبت:
این عینک های مخصوص می توانند مواد تحریک کننده را دفع کند و رطوبت را حفظ کند.
. دارو های خلط آور (برای تهیه آنها به نسخه نیاز دارید):
در مواردی که تنفس شما خشک است، باید از دارو های تحریک کننده ی بزاق مانند عصاره لین، سورییتول، زایلیتول یا اسید مالیک استفاده کنید تا محل را مرطوب کند.
. دارو های ضد التهاب:
دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی مانند آسپرین، ناپروکسن و ایبوپروفن می توانند برای آن دسته از بیماران شوگرن که درد مفصل دارند مفید باشد و دردشان را تسکین دهد.
. دارو های ضد رطوبت برای اصلاح بیماریDMARDs
در مواردی که درد مفصل با خستگی و کهیر همراه است، استفاده از این دارو ها می توانند این علائم را تسکین دهند. هیدروکسی کلروکین و متوترکسات برخی از این دارو ها DMARDs)) هستند. اگر شوگرن یر عضلات، ریه و یا کلیه شما تاثیر گذاشته است، دارو های ضد رطوبت DMARDs)) قوی تر، کورتیکواستروئیدها و ریتوکسیماب به شما توصیه می شود.
. دارو های ضد قارچ برای درمان سندروم شوگرن:
در صورت بروز عفونت های قارچی در دهان، این دارو ها توصیه می شود.
. روان کننده های واژن:
برای خشکی واژن در بانوان می توانید از ژل های روان کننده بر پایه آب برای رابطه جنسی استفاده کنید.
. انسداد نقطه ای:
وقتی تمام درمان های امن تمام شد، با جراحی مجرای اشک شاخه های کوچک را بند می آورند تا تخلیه اشک از چشم کاهش یابد. این کار باعث می شود تا چشم برای مدت بیشتری مرطوب بماند.
. سرم چشم اتولوگ:
در مواقع خشکی شدید چشم می توان از قطره چشمی تهیه شده از سرم خون انسان استفاده کرد.
در اینجا چند روش آسان برای رطوبت رسانی به دهان مشاهده می کنید:
. مصرف مایعات بیشتر
. شستشوی منظم دهان برای جلوگیری از غفونت و تسکین ناحیه
. رعایت کامل بهداشت دهان و دندان
. استفاده از ژل یا لاک فلوراید به صورت موضعی
. ترک سیگار، زیرا دود باعث تحریک دهان می شود و سرعت تبخیر بزاق را افزایش می دهد.
. جویدن آدامس بدون قند، زیرا باعث تولید بزاق بیشتر می شود.
. استفاده از روغن نارگیل برای قسمت های خشک بدن، زیرا علاوه بر اینکه آبرسان است، آنتی باکتریال هم نیز می باشد.
مرکز پزشکی تندیس تندرستی یکی از معتبرترین مراکز ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل است که با داشتن کادری مجرب و اموزش دیده اماده ارائه خدمات شبانه روزی به همشهریان گرامی میباشد. برای دریافت خدمات این مرکز در زمینه پرستار کودک، پرستار سالمند و پرستار بیمار با کارشناسان ما در ازتباط باشید.
0 دیدگاه