خدمات پرستاری در مشهد
مهمترین اطلاعات در مورد سلامت نوزادان

مهمترین اطلاعات در مورد سلامت نوزادان

مهمترین اطلاعات در مورد سلامت نوزادان
از مجموع ۱۴۰ میلیون کودکی که هر سال در جهان متولد می‌شوند، ۹۵ درصد مربوط به جهان سوم‌اند. علی رغم اینکه شانس بقای این نوزادان در طی ۲۰ سال اخیر تا ۵۰% رشد داشته است، معهذا نخستین ساعات روز ها و ماه های زندگی آنها هنوز هم یک دوران پر از خطر است.

در زمان تولد ۳۰ـ۲۰% کودکان دارای وزنی زیر حد طبیعی‌اند. این وضعیت آن ها را در برابر عفونت ها و بیماری ها آسیب پذیر می‌سازد. حدود ۵۰% کل مرگ و میر شیرخواران در نخستین ماه تولد رخ می‌دهد. پس از آن دوران از شیرگیری آغاز می‌شود، دورانی که از هر ۴ کودک زنده (نجات یافته) یکی، از لحاظ کمی و نه کیفی، غذایی شبیه شیر مادر که بتواند از نظر مواد غذایی مناسب جایگزین آن گردد را ندارد.

نتیجه آنکه کودکان بیشتری در کشورهای در حال توسعه به دوران بلوغ می‌رسند در حالیکه دارای وضعیت سلامتی بسیار ضعیفی می‌باشند. میزان مرگ و میر شیرخواران در حدود ۷۴ در هزار در هندوستان در مقایسه با ۸ در هزار در کشورهای توسعه یافته این کشور را در موقعیت غیرمنتظره ای در بین عقب مانده ترین کشورهای دنیا قرار داده است.

بسیاری راهکار های کم هزینه در دسترس است تا بتوان میلیون ها کودک را از مرگ نجات داد، مثل ایمن سازی، تغذیه با شیر مادر، فاصله گذاری زایمان ها، نظارت بر رشد، شیر دادن طولانی و استفاده از محلول ORS برای درمان کم آبی

مراقبت های دوره نوزادی:

این شاخه از پزشکی کودکان شاید بیش از هر شاخه دیگر به یک کار گروهی که در آن مجموعه ای از متخصصین زنان و زایمان، اطفال، طب اجتماعی و پیشگیری و خدمات اجتماعی و پرستاری نقش مهمی را ایفا می‌کنند، وابسته است و متخصصین اطفال نقش کلیدی را به عنوان هماهنگ کننده و رهبر برای کل گروه دارا می‌باشند. نخستین مراقبت های نوزادی در نخستین هفته زندگی، حساسترین دوران زندگی انسان بعد از تولد است. در کشور های فقیر دنیا ۶۰ـ۵۰ درصد تمام مرگ های اطفال درنخستین ماه زندگی رخ می‌دهد. و از این مقدار بیش از نیمی ممکن است در مرحله نخستین هفته تولد تلف شوند، چرا که در این دواران نوزاد باید به سرعت و به طور موفقیت آمیزی خود را با جهان غریبه خارج وفق دهد. خطر مرگ در مرحله نخستین ۴۸ـ۲۴ ساعت پس از تولد بیش از هر زمان دیگری است. در مناطق روستایی مشکل حادتر است، جاییکه متخصص مراقبت های زایمان کمیاب است و شرایط محیطی خانه ای که کودک در آن متولد می‌شود معمولا رضایت بخش نیست.

هدف نخستین مراقبت های نوزادی عبارتست از کمک به نوزاد در روز تطابق خود با محیط غریبه خارج که شامل : • • حفظ و ایجاد اعمال قلبی ـ ریوی • • پایه گذاری رژیم تغذیه ای رضایت بخش • • حفظ دمای بدن • • جداسازی و درمان زود هنگام ناهنجاری های مادر زادی • • دوری از عفونت عفونت های مادر زادی که بوسیله توکسوپلاسموز، سرخجه، ویروس هرپس انسانی و سیفیلیس (سندرم (TORCH ایجاد می‌شود، با میزان بالای مرگ و میر نوزادان مرتبط است.

مراقبت های فوری پس از زایمان:

این مراقبت ها که در کاهش مرگ و میر ها و عوارض این دوره بسیار مهم است شامل:

۱ ـ پاک کردن راه تنفسی: ایجاد و حفظ عملکرد قلبی ـ تنفسی مهمترین مساله در لحظه تولد کودک است و هر عمل دیگری در مرتبه دوم قرار می‌گیرد. برای کمک به برقراری تنفس، راه های هوایی باید از مخاط و سایر ترشحات پاک باشند. قرار دادن کودک در وضعیت سر پایین تر از بدن می‌تواند در تخلیه ترشحات کمک کند. این فرایند می‌تواند بوسیله مکش ملایم جهت خروج مخاط و مایع آمنیوتیک تسهیل شود. در صورتیکه تنفسی طبیعی در عرض ۱ دقیقه ایجاد نشود، احیاء نوزاد ضروری است و در مورد کودکانی که در خلال زایمان دچار هیپوکسی شده اند این کار صورت می‌گیرد. که در این مواقع عمل احیا ممکن است نیازمند اقدامات فعال تری همچون مکش (Suction) استفاده از ماسک اکسیژن، وارد کردن لوله به مجاری تنفسی (intubation) و تنفس کمکی باشد.

۲ ـ نمره (Apgar) نمره (ضریب) آپگار ۱ دقیقه پس از تولد و مجددا ۵ دقیقه پس از تولد اندازه گیری می‌شود. امروزه حذف اندازه گیری نمره آپگار یک نوزاد بخصوص نوزادان کم وزن یک سهل‌انگاری محسوب می‌شود. مشاهده ضربان قلب، تنفس، تن عضلانی و رنگ نوزاد باید به سرعت و با دقت انجام شود. به هر کدام از علائم فوق نمرات.، ۱، ۲ تعلق می‌گیرد. این نمره می‌تواند تخمین سریعی از شرایط فیزیکی کودک باشد نمره کامل باید ۹ تا ۱۰ باشد. نمره ۳ـ۰ نشاندهنده آنست که کودک به شدت غیر فعال است و نمره ۶ـ۴ نشاندهنده حال عمومی متوسط است. نمره زیر ۵ نیازمند امداد فوری است. نوزادان با ضریب آپگار پایین پس از گذشت ۵ دقیقه از عمرشان در معرض خطر زیاد عوارض بعدی و مرگ در خلال دوران نوزادی می‌باشند.

۳ ـ مراقبت بند ناف: در مورد نوزاد طبیعی، هنگامی که ضربان بند ناف متوقف شد باید بریده و گره زده شود مزیت این کار آن است که کودک در حدود ده میلی لیتر خون اضافی دریافت خواهد کرد. با بکار بردن وسایل استریل و دقت در گره زدن بند ناف، از ابتلاء نوزاد به کزاز بند ناف جلوگیری می‌شود. عفونت ناف در ۲۴ ساعت اول تولد معمول نیست. • • مالیدن یک داروی ضد عفونی کننده روی ریشه بند ناف و پوست اطراف آن ضروری است • • بند ناف باید تا حد ممکن خشک بماند. تا در عرض ۸ـ۵ روز نکروزه شده و جدا گردد.

۴ ـ مراقبت از چشم ها: قبل از آنکه چشم های نوزاد باز شود، حاشیه پلک های او باید به وسیله سواب های استریل مرطوب پاک گردد. برای هر چشم یک سواب و از سطح داخل به سمت خارج استفاده می‌شود. در بعضی کشور ها برای جلوگیری از ورم ملتحمه گنوکوکی یک قطره از محلول نیترات نقره یک درصد تازه تهیه شده، یا به جای آن استفاده از پماد تتراسیکلین یک درصد به تنهایی داده می‌شود. خروج هر ترشحی از چشم نوزاد پاتولوژیک است و نیاز به درمان فوری دارد. تجویز قطره سولفامید یا هر نوع قطره و پماد آنتی بیوتیک چشمی دیگر بطور معمول به نوزادان در بدو تولد در جمهوری اسلامی ایران ممنوع می‌باشد و در خانه های بهداشت در صورت مواجه شدن با عفونت چشمی خفیف می‌بایست نوزادان به مدت ۵ روز از قطره سولفاستامید استفاده نمایند در عفونت های شدید ارجاع نوزادان باید انجام شود.

۵ ـ مراقبت از پوست: استحمام زودرس نوزاد بدلیل هیپوترمی نباید انجام شود. نخستین حمام به وسیله پرستاران انجام می‌شود و تا یک روز قبل از مرخص شدن از بیمارستان نیاز به استحمام دیگری نیست، نخستین حمام بهتر است ۲۴ ساعت پس از تولد انجام گیرد زیرا از کاهش دمای بدن در ساعات اولیه عمر جلوگیری می‌شود. در هندوستان گزارشاتی از مرگ و میر نوزادان به دنبال استحمام فوری پس از تولد دیده شده است.

۶ ـ حفظ دمای بدن: دمای نرمال بدن یک نوزاد بین ۳۶/۵، ۳۷/۵ از طریق رکتال و از زیر بغل ۳۷ـ۳۶ درجه سانتی گراد و از طریق پوست دیواره جلوی شکمی  ۳۶/۸ ـ۳۶/۲ درجه سانتی گراد می‌باشد. یک کودک تازه متولد شده به محیط بیرون که ممکن است ۲۰ـ۱۰ درجه سردتر باشد وارد می‌گردد. نوزاد کنترل دمایی چندانی ندارد و به سرعت گرمای بدن خود را از دست می‌دهد. بلافاصله پس از تولد بیشترین اتلاف گرما از طریق تبخیر مایع از بدن مرطوب کودک رخ می‌دهد و هفتاد و پنج درصد اتلاف گرما از طریق سر نوزاد است.

مهمترین اطلاعات در مورد سلامت نوزادان
مهمترین اطلاعات در مورد سلامت نوزادان

لازم است کنترل درجه حرارت بدن نوزاد از طریق زیر بغل انجام شود و حرارت سنج باید حداقل پنج دقیقه زیر بغل نوزاد باشد. این بسیار حائز اهمیت است که کودک فورا پس از تولد با یک حوله تمیز پاک و در یک حوله گرم پیچیده شود تا برای تماس مستقیم پوست به پوست با مادر و تغذیه از شیر او آماده گردد اعمالی مثل گذاشتن کودک در پهلوی مادر برای نخستین ۲۴ ساعت را Rooming in می‌گویند که لازم است به محض تثبیت وضع مادر و نوزاد هم اطاقی اجرا گردد.

مواردی که موقتا هم اطاقی را باید به تاخیر انداخت شامل : الف ) موارد مربوط به نوزاد ـ ضربان قلب مداوم ۱۶۰ بار در دقیقه یا بیشتر، نوزاد نارس با سن جنینی کمتر از ۳۴ هفته، نوزاد با وزن کمتر از ۲۰۰۰ گرم، نوزاد مبتلا به دسترس تنفسی، نوزاد با عمل جراحی و نوزاد مبتلا به ناهنجاری مادرزادی شدید. ب ) موارد مربوط به مادر که شامل اختلال هوشیاری مادر است و به هر دلیل به مادران باید تاکید شود که تحت هیچ شرایطی از پستانک، بطری شیر، آب و آب قند برای شیرخوار استفاده نشود. مادر و نوزاد باید همزمان با یکدیگر از بیمارستان مرخص شوند تا با هم بودن آنان امر شیردهی را تداوم بخشد Baby friendly hospital . در جمهوری اسلامی ایران هنگام ترخیص به نوزاد واکسن ب ث ژ و هپاتیت B تزریق و قطره فلج اطفال خورانده می‌شود.

مادران باید حداکثر دو هفته پس از ترخیص به یکی از واحد های بهداشتی درمانی جهت پیگیری مراقبت های بهداشتی مراجعه نمایند. کودکان نارس (Pre-Term) گرمای بدن خود را به راحتی از طریق پوست نازک خود از دست می‌دهند. از قرار دادن نوزاد روی یک سطح سرد مثل سینی فلزی، تشک لاستیکی یا ترازو باید خودداری شود و کودک باید از دیوار های سرد، پنجره های باز و جریان هوای سرد دور نگه داشته شود.

۷ ـ تغذیه با شیر مادر (Breast feeding): شیردهی باید در عرض ۱ ساعت پس از تولد آغاز شود، زیرا علیرغم آن که در آن زمان شیر کمی وجود دارد ولی این کار کمک میکند تا تغذیه و ارتباط نزدیک مادر و کودک که به نام bonding معروف است پایه ریزی شود. نخستین شیر که به نام کلستروم یا آغوز نامیده می‌شود مناسب ترین غذا برای کودک است زیرا حاوی غلظت بالای پروتئین و سایر مواد مغذی است همچنین غنی از عوامل ضد عفونی است که کودک را در برابر عفونت های تنفسی و بیماری های اسهالی محافظت می‌نماید. باید هر زمان که نوزاد بخواهد به او شیر داده شود. شیردهی به کودک بر طبق خواسته او به وزن گیری کودک کمک می‌کند. بسیار مهم است که به مادران توصیه شود از شیر بطری برای تغذیه نوزاد استفاده نکنند. بهتر است تغذیه نوزاد در برانکار حامل مادر انجام شود و در مادرانی که تحت عمل سزارین قرار می‌گیرند شیر دهی باید به محض به هوش آمدن مادر انجام شود.

معاینه نوزاد (Neonatal exam) نخستین معاینه بلافاصله پس از زایمان و ترجیحا در اطاق زایمان صورت می‌گیرد. این معاینه عبارتست از :

الف ) حصول اطمینان از اینکه کودک در فرآیند تولد دچار آسیب نشده است

ب ) جدا سازی کودکان با ناهنجاری بخصوص آنهاییکه به درمان سریع نیازمندند

ج ) ارزیابی میزان رسیدگی نوزاد

مواردی که باید به سرعت مورد توجه قرار گیرند • • سیانوز (کبودی) لب ها و پوست، هر گونه مشکل تنفسی، مقعد مسدود، استفراغ مداوم • • علائمی مانند انقباضات سریع عضلانی، تشنج، سفتی گردن، برآمدگی ملاج قدامی (fontanel) و عدم ثبات درجه حرارت بدن.

دومین معاینه باید به وسیله یک متخصص اطفال در عرض ۲۴ ساعت پس از تولد صورت گیرد. این معاینه باید نخستین مرحله از یک فرایند مداوم نظارت بهداشتی باشد و شامل :

۱) اندازه وزن بدن، طول بدن از فرق سر تا پاشنه پا، اندازه دور سر و دور سینه

۲) اندازه گیری دمای بدن به طریقی که قبلا ذکر گردید.

۳) پوست : مشاهده کبودی (سیانوز) لب ها و پوست، زردی، رنگ پریدگی اریتمای منتشر

۴) فعالیت های قلبی ـ تنفسی : سرعت تنفس بالای ۶۰ بار در دقیقه، تورفتگی قفسه سینه در هنگام دم

۵) سر و صورت : وجود هیدروسفالی، فونتانل های بزرگ، سیاهرگ برجسته پوست سر

۶) چشم ها : آب مروارید، کونژونکتیویت

۷) گوش ها : بدشکلی، لاله های فرعی گوش، تورفتگی

۸) دهان و لب ها : وجود لب شکری و شکاف کام

۹) شکم : علائم برآمدگی شکم، توده های غیر طبیعی، مقعد مسدود

۱۰) اندام ها و مفاصل : بد شکلی مفاصل، دررفتگی مادرزادی مفصل ران، انگشت های اضافی

۱۱) ستون فقرات نقایص لوله عصبی و وجود برآمدگی های روی ستون فقرات

۱۲) اندام جنسی خارجی : جنس نر :، بیضه پایین نیامده، هیدروسل در نوزادان پسر : کلیتوریس بزرگ شده، مهبل چسبیده به هم در نوزادان دختر

مهمترین اطلاعات در مورد سلامت نوزادان
مهمترین اطلاعات در مورد سلامت نوزادان

اندازه گیری کودک: اندازه گیری وزن هنگام تولد، اندازه قد و دور سر، ساده ترین و درعین حال قابل اعتمادترین وسیله ای هستند که توسط آن می‌توان سلامتی و میزان رسیدگی کودک را آزمود. ۱ ـ وزن تولد (Birth weight) اندازه گیری وزن تولد ترجیحا باید در نخستین ساعات زندگی، قبل از آنکه کم شدن وزن پس از تولد بطور واضحی رخ دهد انجام گیرد. نوزاد برهنه باید روی یک حوله تمیز روی کفه ترازو گذاشته شود. نوزاد با دقت بر طبق روش های استاندارد وزن می‌شود. متوسط وزن تولد نوزادان در کشور های در حال توسعه پایین تر از این میزان در کشور های توسعه یافته است. دلایلی وجود دارد که نشان می‌دهد این اختلاف، ژنتیکی نیست بلکه عمدتا به سوء تغذیه مادر مرتبط می‌باشد. ۲ ـ قد موقع تولد (Birth height) این اندازه گیری سریعا لازم نیست اما باید در طی سه روز نخست انجام گیرد. طول بدن باید با بیشترین دقت به وسیله یک صفحه اندازه گیری به نام infarlometer انجام گیرد که دارای یک سر ثابت است که کودک به پشت روی آن می‌خوابد بطوریکه پاهایش کاملا کشیده باشد و بدیهی است که دو نفر مورد نیاز است تا کودک را بطور صحیح نگهدارند. در این روش دقت اندازه گیری ۱/۰ سانتی متر است. اندازه دور سر – (Head Circumference) این اندازه گیری با یک نوار اندازه گیری در گردی ماکزیمم در شعاع Occipitofrontal انجام می‌شود. هدف از چنین اندازه گیری عبارتست از :

۱) دستیابی به اندازه های کودک و مقایسه با استاندارد ها در جمعیت

۲) مقایسه اندازه با دوران تخمین بارداری

۳) فراهم کردن یک عدد پایه برای آنکه پیشرفت های بعدی اندازه گیری و قابل بررسی شود.

غربالگری نوزادی (Screening): هدف از غربالگری نوزادی در درجه اول عبارتست از جدا کردن نوزادان با ناهنجاری های قابل درمان ژنتیکی، رشدی و سایر ناهنجاری ها و در درجه دوم فراهم آوردن مشاوره ژنتیکی برای والدین آن ها. ضریب آپگار و معاینات بالینی رایج، تست های ساده غربالگری می‌باشند، که باید روی تمامی نوزادان انجام گیرد. ۱۰ تا ۱۵ میلی لیتر از خون بند ناف در هنگام تولد باید جمع آوری و در یخچال نگهداری شود که برای تعیین گروه خون، تست کمبس و سایر تست ها در صورت نیاز به کار می‌آید. در سال های اخیر پیشرفت های زیادی برای غربالگری ناهنجاری های متابولیک مادرزادی، هموگلوبینوپاتی ارثی و ناهنجاری های گلبول های قرمز در دنیا انجام گرفته است. از آنجاییکه این بیماری ها نادرند، غربالگری کلی جمعیت برای آن ها نه قابل توجیه است و نه از لحاظ تکنیکی ممکن به هر حال فقط تعداد اندکی تست برای یک برنامه غربالگری معرفی شده اند. معمول ترین ناهنجاری هایی که غربالگری می‌شوند در زیر مورد بحث قرار گرفته اند.

الف ) فنیل کتونوری (PKU) یک ناهنجاری نادر با وقوع ۱ در ۱۰۰۰۰ یا۲۰۰۰۰ تولد است که در آن متابولیسم آمینواسید ها مختل می‌باشد یک صفت اتوزومال مغلوب در کودکان است و با فقدان آنزیم فنیل آلانین هیدروکسیداز (PAH) همراه است که این آنزیم فنیل آلانین را به تیروزین تبدیل می‌کند و در صورتی که کودک غذای حاوی فنیل آلانین دریافت کند به عقب افتادگی ذهنی و حملات صرعی مبتلا خواهد شد. اندازه گیری فنیل آلانین خون در نوزادان در بسیاری از کشور ها به وسیله گوترین (Guthrine) انجام می‌گیرد آزمایش هر سه نوع بیماری متابولیکی که شامل فنیل کتونوری، گالاکتوزمی و بیماری ادرار شربت افرا یا Mople syrup urine یا ادرار چسبناک می‌باشد، با گرفتن خون از کودک ۱۰ـ۶ روزه با شکافی در پاشنه پا امکان پذیر است و جمع آوری ۳ یا ۴ قطره از آن روی یک کاغذ خشک کن ضخیم. درمان فنیل کتونوری شامل رژیم غذایی فاقد فنیل آلانین و رعایت هدایت دقیق رژیم غذایی در کودکان مبتلا است که به رشد طبیعی جسمی و ذهنی منجر خواهد شد.

ب ) کم کاری تیروئید نوزادی (Hypothyroidism) این معمول ترین ناهنجاری است که غربالگری می‌شود، این بیماری منجربه عواقب جدی بعد از تولد شامل عقب ماندگی شدید ذهنی می‌گردد که در یک تا دو ماه اول عمر قابل پیشگیری است. اندازه گیری هورمون های تیروئید شامل T4 ، T3 یا TSH 0 با معاینه خون بند ناف نوزادان امکان پذیر است.

ج ) تست کومبس بطور دقیق بر روی تمام بچه های با مادران RH منفی انجام می‌گیرد

د ) گلبول داسی شکل یا سایر هموگلوبینوپاتی ها الکتروفورز ژل آگار روی کودکانی که مادرانشان گلبول داسی شکل دارند یا سایر بیماری ها مثل تالاسمی و کمبود آنزیم گلوکز شش فسفات دهیدروژناز.

ه ) دررفتگی مادرزادی مفصل ران شامل تغییر وضعیت ران نوزاد از حالت adducted به abducted در حالیکه ران در حالت Flexion است. این تست روی تمام کودکان ۱۴ـ۶ روزه انجام می‌شود و در فواصل ماهانه تا زمانی که کودک ۴ ماهه شود نیز تکرار می‌گردد. تشخیص باید در یک یا دو هفته اول پس از تولد به این دلیل که درمان می‌تواند تا قبل از آنکه کودک به مرحله ایستادن برسد کامل شود. عدم تشخیص به موقع کودک را در معرض جراحی های مشکل متعددی در دوره های بعدی زندگی اش قرار می‌دهد.

مهمترین اطلاعات در مورد سلامت نوزادان
مهمترین اطلاعات در مورد سلامت نوزادان

تشخیص نوزادان در معرض خطر تعداد نوزادان و کودکان ۱ تا ۵ ساله در یک جامعه یا کودکان حضور یافته در یک کلینیک سلامتی کودکان ممکن است آنقدر زیاد باشد که امکان اختصاص وقت و توجه کافی به تمام آن ها نباشد. بنابراین ضروری است که در معرض خطر ها را بخصوص شناسایی کرد و برای آن ها مراقبت های ویژه و فوری ارائه داد زیرا کودکان در معرض خطر هستند که مرگ و میر های دوران کودکی و نوزادی را افزایش می‌دهند. معیار های اساسی برای تشخیص این نوزادان عبارتند از : ۱) وزن تولد کمتر از ۵/۲ کیلوگرم ۲) دوقلویی یا چندقلویی ۳) نوبت تولد پنجم یا بیشتر ۴) تغذیه مصنوعی با شیر خشک ۵) وزن زیر ۷۰% وزن مورد انتظار (به معنای سوء تغذیه درجه ۲ یا ۳) ۶) عدم افزایش کافی وزن در خلال سه ماه متوالی ۷) کودکان با PEM (سوء تغذیه پروتئین ـ انرژی( و اسهال ۸) کودکان با مادران شاغل یا تک والدی (۱۰) مراقبت های نهایی از نوزاد

وزن کم موقع تولد (LBW) وزن هنگام تولد نوزاد مهمترین و تنها تعیین کننده شانس بقاء، رشد سالم و تکامل او می‌باشد. دو گروه از کودکان کم وزن یا LBW وجود دارد ـ آنهاکه نارس به دنیا می‌آیند (دوران بارداری کوتاه) و آنها که عقب ماندگی رشد جنینی دارند. در کشورهایی که جمعیت کودکان LBW آن ها کمتر است دوره بارداری کوتاه علت اصلی است. در کشور هایی که این نسبت بالا است (مثلا هند) بیشترین موارد مربوط به عقب ماندگی رشد جنینی است. بر طبق قرار داد بین المللی وزن کم بدو تولد به عنوان وزن کمتر از ۲/۵ kg (تا سقف ۲۴۹۹ گرم) تعریف شده است.

اندازه گیری ترجیحا در نخستین ساعات زندگی قبل از کم شدن قابل ملاحظه وزن پس از تولد صورت می‌گیرد و بر این اساس نوزادان به سه گروه تقسیم می‌شوند که اصطلاحات, Pre-term Post-term و Term در مورد آن ها بکار می‌رود به ترتیب زیر :

الف ـ Pre-term کودکانی که قبل از پایان هفته ۳۷ بارداری به دنیا می‌آیند (کمتر از ۲۵۹ روز) و قبل از موعد مقرر، نامیده می‌شوند.

ب ـ Term کودکانی که از ۳۷ هفته کامل تا کمتر از ۴۲ هفته کامل (۲۵۹ تا ۲۹۳ روز) بارداری به دنیا می‌آیند و طبیعی می‌باشند.

ج ـ Post-term کودکانی که پس از ۴۲ هفته کامل یا هر زمان پس از آن (۲۹۴ روز و بیشتر) از بارداری به دنیا می‌آیند و بعد از موعد مقرر، نامیده می‌شوند.

کودکان Pre-Term کودکانی هستند که بسیار زود متولد می‌شوند، قبل از ۳۷ هفتگی. رشد داخل رحمی آن ها ممکن است طبیعی باشد. این بدین معناست که وزن، قد و رشد آن ها ممکن است در دوره جنینی در محدوده نرمال باشد. با مراقبت های خوب دوران نوزادی این کودکان می‌توانند به رشد خوب برسند و در سن ۲ تا ۳ سالگی دارای اندازه های نرمال و تکامل طبیعی خواهند بود. حدودا دو سوم تمام کودکان کم وزن در کشور های توسعه یافته به دنیا می‌آیند و علت آن : چندزایی، عفونت های حاد، کار جسمانی سخت، پرفشار خونی در حاملگی و ۰۰۰ در موارد بسیاری علت ناشناخته است. که اغلب با اقداماتی از قبیل غربالگری قبل از زایمان و مراقبت های آن، عدم تشویق به بارداری در سنین میانسالی و درمان پرفشار خونی و قابل پیشگیری است. (SFD) Small for date babies این کودکان ممکن است Term یا pre-Term باشند. آن ها کمتر از ۱۰% وزن مطابق با سن جنینی خود را دارا هستند این کودکان به وضوح نتیجه عقب افتادگی رشد جنینی داخل رحمی می‌باشند عوامل مرتبط با عقب ماندگی رشد داخل رحمی متعددند و وابسته به مادر، جنین و جفت می‌باشند عوامل مادری شامل سوء تغذیه، کم خونی شدید، کار بدنی شدید و سنگین در طول بارداری، هیپرتانسیون، مالاریا، مسمومیت خونی، مصرف دخانیات، شرایط اقتصادی پایین، قد کوتاه مادر سن پایین، فواصل زایمانی کوتاه، بیسوادی و . . . علل مربوط به جفت شامل عدم کفایت جفت و ناهنجاری های جفتی می‌باشد.

علل جنینی شامل ناهنجاری های جنینی، عفونت های داخل رحمی، ناهنجاری های کروموزمی و چندقلویی. کودکان SFD در معرض خطر بالای مرگ نه تنها در طول دوران نوزادی هستند بلکه در طول شیرخوارگی نیز می‌باشند. بسیاری از آن ها قربانیان سوء تغذیه پروتئین ـ انرژی (PEM) و عفونت ها هستند.

از ۱۴۲ میلیون نوزادی که در سال ۱۹۹۰ در دنیا متولد شدند ۲۵ میلیون کم وزن بودند که ۱۹ میلیون آن مربوط به کشور های در حال رشد بودند. به عبارت دیگر از هر شش نوزاد یکی کم وزن به دنیا می‌آید که البته از ۴ درصد در بعضی کشورهای در حال رشد تا شیوع ۵۰ درصد در کشورهای عقب مانده تر متفاوت است. هدف بهداشت برای همه رسیدن به عدد ده درصد در سال های آتی است.

بطور خلاصه دوران نوزادی دوران خاص و مهمی از زندگی انسان را تشکیل می‌دهد بسیاری از مشکلات و بیماری ها فقط مربوط به این دوران می‌باشد و در مراحل بعدی زندگی کودک دیده نمی‌شود. به همین دلیل مرگ و میر در دوران نوزادی و بخصوص ساعت ها و روزهای اول عمر از هر دوره دیگری بیشتر است. مراقبت و پرستاری، تغذیه، پیشگیری و تشخیص و درمان بیماری های نوزادان همکاری و آمادگی تجربی و علمی نزدیکی را بین مادر، پرستار و پزشک ایجاب می‌کند. آموزش مادر می‌تواند در حل مشکلات و پیشگیری از آن کمک موثری نماید. مهمترین مساله در مراقبت های دوران نوزادی شناخت کامل نوزاد طبیعی است. بعد از تولد نوزاد پاک کردن راه های تنفسی نوزاد، اندازه گیری ضریب آپگار، مراقبت از بند ناف، چشم ها، پوست، حفظ دمای بدن و تغذیه با شیر مادر بلافاصله بعد از تولد از کار هایی است که باعث ارتقاء سلامت و کاهش مرگ و میر نوزادان می‌گردد و از اثرات سوء و غیر قابل برگشت بیماری های دوره نوزادی در دستگاه های مختلف بدن و بخصوص دستگاه عصبی جلوگیری نماید.

منابع:

۱) Park Textbook of Preventive and social Medicine, 18Th edition, 2005. 2) Nelson Textbook of pediatrics, chapter 9, 2000, pp. 30-40 . 3) Christopher j. The sick newborn Baby Third Edition 1995 pp. 111-119. 4 ـ دستورالعمل شماره ۸۰۵۵ مورخ ۲۵/۷/۷۱ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مربوط به هم اتاقی مادر و نوزاد ۵ ) Kennell JH, Klaus MH: Bonding Recent observations that alter perinatal care. Pediat. Rev. 1998 pp. 19-40 . 6 ـ دستورالعمل وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مورخ ۱۳/۶/۷۶ کمیته کشوری کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان ۷ ) Brigham narins , world of Health 2000 223-224 . 8 ) Jeanne P. spencer. Children’s Health, 2000, pp. 38 9 ) Committee on Genetic : Newborn screening fact sheets. Pediat. 1996 , pp 473-79 10) شادزی، شهین : اصول رسیدن به سلامت کودکان تالیف، انتشارات کنکاش ۱۳۷۹ ۱۱ ) Postpartum Care of the mother and newborn. World health organization 1998. pp60-68 12 ) Adele pittilleri, Child health nursing. 2000, pp. 98-99 13) postpartum care of the mother and newborn. world health organization 1998. http://www.elib.hbi.ir/persian/PUBLIC_HEALTH_EBOOK/11_14.htm

دکتر شهین شادزی ،دانشگاه علوم پزشکی اصفهان


دفتر خدمات پرستاری در منزل تندیس تندرستی به واسطه قرارداد با پزشکان مطرح در استان خراسان رضوی با ارسال پزشکان عمومی و متخصص به منازل جهت ویزیت در منزل از اتلاف وقت و زمان شما عزیزان در صف مطب ها و دردسر نوبت گیری بی نیاز می کند.

شماره تماس جهت هماهنگی با کارشناسان ما :

۰۹۱۵۲۲۶۶۴۹۹

۰۹۳۳۸۲۹۳۰۰۰

ثابت دفتر:

۰۵۱۳۸۵۸۵۹۶۰

 

0 دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *